Blog

هر چند شرایطی که منجر به دخالت دولت در روند صادرات محصولات مختلف کشور شده بر هیچ کس پوشیده نیست، اما با ممنوعیت ناگهانی و در واقع غافلگیر کننده صادرات فولاد در گمرکات خروجی کشور،صنعت فولاد ایران که بزرگترین صنعت فولاد در کل منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به شمار می آید با چالش هایی روبه رو می شود که جا دارد به آنها نیز توجه شود.

   با نگاهی دوباره به شرایط صنعت فولاد ایران، نیاز کشور به این محصول و همچنین نیاز ارزی فولادسازان می توان راهی یافت تا بدون ایجاد چالش های جدی برای تولید کنندگان فولاد، شرایط بازار داخلی را نیز بهبود داد. به عبارت دیگر شاید گزینه اول که توقف ناگهانی و همه جانبه صادرات فولاد به هر شکل و هر میزان است، بهترین گزینه پیش روی ما نباشد.

   شرایطی که شرکت های تولید کننده فولاد را به سمت بازارهای صادراتی سوق می دهد را می توان به گونه زیر بیان کرد:   1-تولید کنندگان فولاد درحال حاضر از ارز دولتی یا آن چیزی که آقای دکتر غضنفری در روز ملی صادرات آن را به نام ارز 1226 تومانی نامید ، استفاده نمی کنند؛ چرا که در اولویت های بالای ارزی نیستند و به همین دلیل است که نمی توانند مشمول بخشنامه دولت در ممنوعیت صدور کالاهایی که از ارز دولتی استفاده کرده اند قرار گیرند.

   میزان ارزی که واحدهای فولادسازی شامل فولادسازان، نوردهای خصوصی و تولید کنندگان محصولات فولادی از مرکز مبادلات ارزی دریافت کرده اند نیز نسبت به نیاز واقعی این واحدها قابل توجه نیست . تقریباً بر هیچ کس پوشیده نیست که در شرایط فعلی صادرات فولاد و محصولات فولادی نه به منظور افزایش سود شرکتها، بلکه تنها به منظور امکان ادامه فرآیند  تولید صورت می پذیرد.

    2-ایران از سریعترین رشد تولید فولاد در جهان برخوردار است و البته هیچکس علاقه ای ندارد که از این سرعت کاسته شود . تولید کنندگان فولاد برای فرآیندهای توسعه و ایجاد ظرفیت جدید، بازسازی و نوسازی ظرفیت های فعلی و همچنین در فرآیند تولید به مقادیر زیادی ارز خارجی نیازمند هستند.   بخشی از ارز مورد نیاز از طریق صادرات قسمتی از تولیدات این شرکتها تامین می شود.

   توقف صادرات می تواند تمام بخشهای توسعه، نوسازی و تولید فولاد را تحت تأثیر قرار دهد واین شرایطی نیست که تولید کنندگان و همچنین دولت خواستار آن باشند. خلا ارزی ناشی از توقف صادرات فضای خالی بزرگی است و پرسشی که اکنون با آن روبرو هستیم این است که آیا بانک مرکزی می تواند نسبت به تامین و انتقال ارزی که با توقف صادرات از دست فولادسازان خارج می شود اقدام کند؟پرسشی که تنها زمان می تواند به آن پاسخ دهد.

   3-بسیاری از خطوط تولید کنندگان محصولات فولادی به خصوص در کارخانه های تولید پروفیل برای تولید محصولات صادراتی طراحی شده اند و توقف تولید این محصولات منجر به بیکاری بخشی از نیروی کار شاغل در کشور می شود.توجه کنیم که صنعت فولاد تاکنون و به رغم همه مشکلات موجود نه تنها از نیروی شاغل در این صنعت نکاسته، بلکه مشاغل زیادی را حتی در هفته های اخیر ایجاد کرده است.

   4-محصولات فولادی ده ها نوع کالای مختلف با کدهای هشت رقمی گوناگون را در بر می گیرد که کشور ما در بسیاری از این نوع کالاها با مازاد تولید مواجه است.بعضی از محصولات فولادی هستند که مواد اولیه مورد نیاز آن با ارز آزاد از خارج وارد می شود، از طریق انجام کار  بر روی این مواد ارزش افزوده ایجاد می شود و سپس صادر می شود، توقف صادرات فولاد تولید این قبیل کالاها را نیز متوقف می سازد و این موضوع نمی تواند به نفع اقتصاد کشور باشد.

   5-بازارهایی که در شرایط حاضر محصولات ساخت ایران به آن صادر می شود به سختی و با سرمایه گذاریهای سنگین چندین ساله بدست آمده است . فولاد یک کالای مصرفی نیست بلکه یک محصول میانی ساختمانی یا صنعتی است که قبل از استفاده در هر کشوری باید آزمایشهای مختلفی را بگذراند و استانداردهای ویژه آن کشور را به دست آورد. توقف صادرات بیش از آن چیزی که به زیان مستقیم و کوتاه مدت تولید کنندگان منجر شود به دلیل از بین رفتن بازارهایی که در سال های طولانی و با سختی فراوان ایجاد شده اند به زیان بلند مدت صنعت فولاد ایران خواهد انجامید.

   با توجه به موارد فوق به نظر می رسد بهترین گزینه، انتخاب راهکاری است که در آن هم نیاز بازار داخلی مدنظر گرفته شده باشد و هم صنعت فولاد کشور و هم تداوم تولید این محصول.

   به نظرمی رسد که این راهکار در شرایط کنونی در مورد محصولاتی که مورد نیاز بازار داخلی است ایجاد سهمیه صادراتی یا Export Quota  برای تولید کنندگان فولاد و بر اساس نیازهای ارزی این واحدها است . میزان ارز مورد نیاز این واحدها بر اساس حجم تولید آنها و طرح های توسعه ای که دنبال می کنند کاملاً مشخص است و بهای کالایی که صادر می شود نیز قابل محاسبه است و به این ترتیب، نه تنها فرآیند صادرات متوقف نمی شود بلکه تولید ، بازسازی و توسعه واحدها نیز ادامه خواهد یافت.

   از سوی دیگر، کلیه محدودیت های صادراتی در مورد محصولاتی که با مازاد تولید آن در داخل مواجه هستیم یا اصولا تولید آنها به منظور صادرات و ایجاد ارزش افزوده طراحی شده است باید حذف شود و تولید و صادرات این محصولات باید در بالاترین حجم ممکن قرار گیرد. ارزی که این واحدها وارد کشور می کنند به مراتب ارزشمند تر از ارز ناشی از صادرات نفت خام است.

  دبیر و نایب رییس انجمن صادرکنندگان محصولات فولادی ایران – رضا زائر حیدری

  روزنامه دنیای اقتصاد- سه شنبه- 90/08/16-شماره 2779